قلم

با وجود گذشت بیش از 100 ماه از آماده شدن طرح توسعه میدان اسفندیار و فروزان هنوز توسعه این دو میدان اجرایی نشده است.

به گزارش خبرنگار واحد اقتصادی شفاف، قرار بود توسعه این دو میدان با مشارکت بانک قطری و پیمانکار مالزیایی از اردیبهشت ماه سال 1381 آغاز شود. بنا بر اخبار موجود، این مذاکرات هنوز به نتیجه مشخصی نرسید. بر اساس برنامه‌ریزی‌های اولیه روزانه 4000 بشکه از میدان اسفندیار تولید می‌شد که بعد از واگذاری توسعه این میدان به شرکت فلات قاره برنامه تولید 10000 بشکه مطرح شد. با این حال هنوزاقدامی برای توسعه این دو میدان مشترک صورت نگرفته است.

محاسبات نشان می‌دهد که هر روز تاخیر در عقد نهایی قرارداد، کشور ضرر هنگفتی را به صورت روزانه متحمل می‌شود. در صورتی که قیمت متوسط نفت را 100 دلار در نظر گرفته و با فرض تولید 10000 بشکه پیشنهادی شرکت فلات قاره، ضرر هر روز تاخیر این طرح معادل 1000000 دلار در روز تنها از توسعه ندادن میدان اسفندیار به کشور تحمیل می شود. در واقع ضرر توسعه نیافتن میادین مشترک چیزی بیش از محاسبه عدد و رقمی است. زیرا کشور رقیب یعنی عربستان بدون دغدغه مسائل تحریمی با تمام توان خود به تولید پرداخته و سهم ایران روز به روز از این میادین کمتر می شود.

از سوی دیگر میدان فرزاد-بی که قرار است توافقنامه توسعه‌ای آن با کشوری شرقی (احتمالا هند) امضا شود، وضعیتی مشابه دیگر میادین مشترک فلات قاره دارد. این میدان مشترک که طبق برنامه پیشنهادی می بایست 1.1 میلیارد فوت مکعب گاز تولید کند، هنوز به مرحله توسعه نرسیده است. طبق محاسبات، هر روز تاخیر در بهره‌برداری از این میدان گازی مشترک ضرری معادل 4000000 دلار به کشور تحمیل می‌کند!

با توجه به اهمیت آشکار توسعه میادین مشترک مقتضی است شرکت‌های وابسته به وزارت نفت که بعضی میادین تحت نظارت آن‌ها با کشورهای دیگر مشترک هستند اولویت خود را بر توسعه این میادین قرار داده و از زیان هر روزه کشور از بابت کاهش سهم از مخازن نفتی جلوگیری کنند.

میادین مشترک ایران با دیگر کشورها هم در خشکی واقع شده‌اند و هم در دریا. در قسمت خشکی ایران با ترکمنستان در میدان گازی گنبدلی و با عراق در میادین دهلران، نفت‌شهر، یادآوران، پایدار غرب و آزادگان شریک است. در قسمت دریایی ایران با کشورهای کویت، قطر، امارات و عربستان میادین مشترک دارد. ایران با کویت در میدان نفتی-گازی آرش، با قطر در پارس جنوبی، با امارات در میادین سلمان، فرزام و نصرت، با عمان در میدان گازی هنگام و با عربستان در میادین اسفندیار، فروزان و فرزاد A و B  شراکت دارد.

میادین مشترک با عربستان:

میدان اسفندیار: میدان نفتی اسفندیار ادامه میدان لولو در عربستان است که در حدود 18 کیلومتری جنوب میدان سروش و در آب‌های مقابل زون بی‌طرف بین کویت و عربستان در آب‌های متعلق به ایران واقع شده است. این میدان در سال 1345 به‌وسیله شرکت IPAC کشف شید. مخزن اصلی این میدان سازند رتاوی معادل گدوان است. شاخص API نفت این میدان 30 درجه و ذخیره نفت درجای آن 532 میلیون بشکه نفت متعارفی است. از توسعه این میدان توسط عربستان خبری در دست نیست.

میدان فروزان: نام قبلی این میدان فریدون بوده است. فروزان و میدان مرجان عربستان روی‌هم یک میدان نفتی هستند که در میانه خلیج فارس و در حدود 100 کیلومتری جزیره خارک واقع شده است. فروزان در سال 1345 توسط شرکت IPAC کشف گردید و مخازن اصلی آن سازند ماسه سنگ بورگان (بورغان) هم ارز سازندهای کژدمی، فهلیان و سورمه می باشد. تولید از این میدان در سال 1350 آغاز شد و تا بهمن 1357 تولید روزانه آن بیش از 54 هزار بشکه بوده است و تا سال 2002 میلادی مجموع کل نفت تولید شده از آن حدود 550 میلیون تخمین زده شده است. تولید کنونی آن حدود 46000 بشکه است. مقدار ذخیره اولیه قابل استحصال فروزان بین 2 تا 4 میلیارد بشکه برآورد شده است و در جمع با ذخیره میدان مرجان احتمالا مقدار آن به ده میلیارد بشکه می‌رسد. شاخص API نفت فروزان 31 و درصد وزنی گوگرد آن 7/2 می‌باشد.

در قسمت عربی، شرکت آرامکو عربستان به همراه شرکت مک درموت (McDermott) آمریکا در حال توسعه این میدان هستند. در سال 2005 تولید روزانه از بخش متعلق به عربستان این میدان 223 هزار بشکه گزارش شد.

میادین گازی فرزاد A و  B: این میادین از میادین کوچک گازی ایرانی در نزدیکی هم (جزیره فارسی) بلوک اکتشافی فارسی هستند. در میدان گازی فرزاد B تا کنون دو چاه تولیدی حفر شده است. میدان گازی فرزاد B با ذخیره درجای حدود 5/12 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی دارد. بخش بسیار ناچیزی از ساختمان فرزادA-حصبه در قسمت ایرانی است. بخش اعظم ساختمان فرزاد B در آبهای ایران واقع شده است.

روند ساختمان فرزاد A به صورت شمال شرقی-جنوب غربی است در حالی که روند ساختمان فرزاد B بصورت شمال غربی-جنوب شرقی است. میدان حصبه به دلیل بالا بودن میزان گوگرد هزینه بالایی برای توسعه نیاز دارد ولی به هر حال برنامه عربستان برای تولید 0.8 میلیارد فوت مکعب در روز از این میدان طی 5 سال آینده به قوت خود باقی است. توسعه فرزاد بی با یک شرکت هندی و با سرمایه‌ای برابر 5 میلیارد دلار در شرف عقد قرارداد است.